1. Thưa ông, nhận sứ mệnh chèo lái Viettel khi Tập đoàn vừa tuyên bố sẽ là nòng cốt xây dựng tổ hợp công nghiệp quốc phòng công nghệ cao (bên cạnh sứ mệnh tiên phong, chủ lực kiến tạo xã hội số), thời điểm này, quyết tâm của lãnh đạo Viettel như thế nào đối với lĩnh vực nghiên cứu sản xuất công nghiệp công nghệ cao?

Tổ hợp công nghiệp quốc phòng đóng vai trò rất quan trọng, dẫn dắt trong hệ thống đổi mới sáng tạo tại các cường quốc trên thế giới. Ở Việt Nam, quan điểm, chủ trương xuyên suốt của Đảng, Nhà nước trong nhiều năm qua về phát triển công nghiệp quốc phòng (CNQP) là tự chủ, tự cường, hiện đại, theo hướng lưỡng dụng, thực sự trở thành bộ phận quan trọng và mũi nhọn của công nghiệp quốc gia. 

Một trong những quan điểm chỉ đạo của Đảng được Nghị quyết Đại hội lần thứ 13 chỉ rõ là thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ, nhất là những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển nhanh và bền vững.

Trở thành tổ hợp công nghiệp quốc phòng công nghệ cao là khát vọng của Viettel và cũng là con đường Viettel chắc chắn phải đi. Có ba lý do để khẳng định điều này. 

Thứ nhất là Viettel thấy rằng, chỉ có tự chủ được thiết bị công nghệ cao cho cả quân sự, dân sự thì mới có thể đưa Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và không bị phụ thuộc.   

Nhìn ra các quốc gia xung quanh có thể thấy để đạt được mục tiêu tự chủ về công nghệ, hướng tới những mục tiêu lâu dài, các nước đã và đang có những bước đi hết sức bài bản, tập trung dành ưu tiên cho lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D). Chúng ta sẽ không có nền công nghiệp công nghệ cao hiện đại nếu chúng ta vẫn tiếp tục đi mua sản phẩm, thiết bị của quốc gia khác. 

Thứ hai là, tiên phong, dẫn dắt luôn là yêu cầu được Viettel đặt ra trong quá trình phát triển của mình. Điều đó giúp Viettel thực hiện được những mục tiêu đột phá. 

Thứ ba là, môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh khốc liệt. Viettel bắt buộc phải chuyển dịch, thay đổi từ lấy viễn thông làm chủ đạo trở thành tập đoàn hàng đầu trong lĩnh vực công nghiệp và công nghệ.

2. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về những mục tiêu cụ thể mà Viettel sẽ triển khai để hiện thực hóa khát vọng của mình?

Đối với lĩnh vực công nghiệp quốc phòng công nghệ cao, Viettel sẽ tiếp tục mở rộng nghiên cứu sản xuất các loại khí tài thông minh hơn, chính xác hơn, tin cậy hơn theo mô hình C5ISR (Command, Control, Communication, Computer, Cyber, Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Đây là mô hình tác chiến hiện đại được áp dụng ở nhiều nước có nền khoa học quân sự tiên tiến trên thế giới. Viettel tập trung vào các thiết bị  thu thập thông tin, truyền nhận thông tin, xử lý thông tin…

Trong  lĩnh vực công nghiệp điện tử viễn thông, Viettel mong muốn làm chủ các thiết bị hạ tầng của mạng 5G và triển khai diện rộng trên mạng lưới và tiến tới xuất khẩu, hoàn thiện và đưa vào ứng dụng các sản phẩm chipset 5G cho thiết bị hạ tầng mạng 5G…

Bên cạnh đó, Viettel xây dựng nền tảng kết nối vạn vật (IoT) và phát triển các chuẩn kết nối thiết bị IoT tạo ra hệ sinh thái IoT của người Việt, đảm bảo an toàn an ninh thông tin cho người dân và quốc gia, tiếp tục phát triển các thiết bị trong hệ sinh thái sản phẩm IoT cho hộ gia đình, y tế, giáo dục, giao thông, nhà máy thông minh. 

Nghiên cứu các công nghệ năng lượng xanh tập trung vào công nghệ lưu trữ năng lượng và công nghệ quản lý sử dụng năng lượng đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, hạn chế tối đa phát thải vào môi trường.

3. Có thể thấy mục tiêu Viettel đặt ra là rất lớn đối với lĩnh vực nghiên cứu sản xuất công nghiệp công nghệ cao, điều gì khiến cho Viettel có thể tự tin đến như vậy? 

Để xác định trở thành nòng cốt xây dựng tổ hợp công nghiệp quốc phòng công nghệ cao, không phải vì Viettel mới có ý tưởng ngày một, ngày hai, mà chúng tôi đã có sự chuẩn bị từ hơn 10 năm trước.

Từ những bước đi đầu tiên, đến nay, doanh thu từ nghiên cứu sản xuất đang dần chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong tổng đoanh thu của Viettel. Chúng tôi đã nghiên cứu, sản xuất thành công nhiều sản phẩm công nghệ quân sự và dân sự “Make in Vietnam”, làm chủ nhiều công nghệ lõi quan trọng, sở hữu nhiều bằng sáng chế ở cả những thị trường khó tính nhất. 

Viettel đã làm chủ công nghệ, nghiên cứu, chế tạo thành công nhiều sản phẩm cả dân sự và quân sự, có tính năng tương đương hoặc ưu việt hơn với các sản phẩm cùng loại của các nước phát triển.

4. 10 năm là quãng thời gian chưa dài, nhưng rõ ràng Viettel đã có những bước tiến dài trên hành trình nghiên cứu sản xuất công nghệ cao. Điều gì khiến Viettel nhanh chóng đạt được những thành tựu như vậy, thưa ông?

Tư tưởng và cách làm của Viettel đối với lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao chính là phải làm chủ từ gốc của quá trình nghiên cứu, phát triển, tự nghiên cứu, làm chủ tối đa công nghệ lõi như chipset, bán dẫn, phần mềm… chứ không đi theo con đường  gia công, lắp ráp, sản xuất theo license của nước ngoài. Chỉ khi làm chủ sản phẩm thì mới chủ động đảm bảo kỹ thuật, thay đổi tính năng phù hợp, xây dựng được nguồn nhân lực có trình độ, tích lũy kinh nghiệm trong nghiên cứu. 

Chính vì vậy, chúng tôi xác định đối với từng việc, ví dụ, về thiết kế, phải làm chủ thiết kế hệ thống và sở hữu thiết kế. Hay như về sản phẩm, chúng tôi chia hệ thống thành các sub-systems, xác định phần nào làm được ngay, phần nào cần đi mua thì có lộ trình làm chủ sản xuất tại Việt Nam.

Trong quá trình thực hiện, Viettel xác định sức mạnh ban đầu ở phần mềm - là lõi của sản phẩm và thế mạnh của Việt Nam, tiến tới làm chủ phần cứng và đặc biệt là chipset. Với một số lĩnh vực quan trọng khác như vật liệu mới... có thể theo hướng hợp tác. 

Đặc biệt, về lưỡng dụng, kết hợp Quân sự, Dân sự, Viettel tối ưu bằng cách những công nghệ, kỹ thuật mới nhất, hiện đại nhất sau khi được triển khai cho Quốc phòng sẽ được ứng dụng cho dân sự, tạo ra những sản phẩm có tính dẫn dắt thị trường, có khả năng cạnh tranh quốc tế. Ngược lại mang lại hiệu quả lưỡng dụng, vừa góp phần nâng cao tiềm lực quốc phòng, quốc gia vừa giúp phát triển kinh tế đất nước.

5. Ông vừa nhắc đến khái niệm lưỡng dụng, chúng ta có thể hiểu ý nghĩa việc này như thế nào? 

Viettel cho rằng phần lớn các sản phẩm công nghiệp quốc phòng công nghệ cao có thể sử dụng trong dân sinh như UAV, vệ tinh viễn thám, hệ thống mô hình mô phỏng… Trong những năm tới đây, Quỹ phát triển Khoa học Công nghệ của Viettel sẽ đầu tư phần lớn kinh phí để phát triển các công nghệ quốc phòng nền tảng và các sản phẩm/công nghệ dân sinh sẽ được phát triển trên các công nghệ quốc phòng nền tảng đó. Và ngược lại, nhiều công nghệ ứng dụng cho lĩnh vực dân sinh cũng sẽ được Viettel nghiên cứu đưa vào các trang thiết bị phục vụ quốc phòng. 

Khả năng lưỡng dụng là cực kỳ quan trọng, đem lại giá trị gia tăng và sức mạnh cạnh tranh lớn. 

Tuy vậy, để phát huy lợi thế của công nghệ lưỡng dụng lại là vấn đề khó, có những quốc gia có tiềm lực CNQP và công nghệ quân sự hùng mạnh nhưng chưa chắc đã phát triển được các sản phẩm dân sự có chất lượng và trình độ công nghệ cao. 

6. Đây có phải là những thách thức mà Viettel đang phải đối mặt không, thưa ông?

Tôi cho rằng, cơ hội luôn nhiều hơn thách thức, giải pháp luôn nhiều hơn khó khăn. Tư duy của Viettel là đặt mục tiêu cao để tìm cách làm đột phá. 

Cách của Viettel chuyển dịch từ quân sự sang nghiên cứu sản phẩm lưỡng dụng được bắt đầu ở một số lĩnh vực mà Viettel có thế mạnh như: hệ thống thông tin liên lạc, hệ thống tác chiến điện tử, hệ thống quang điện tử và mô phỏng. 

Viettel đã cơ bản làm chủ hoàn toàn công nghệ hạ tầng mạng lõi viễn thông như: Tổng đài chuyển mạch, hệ thống nhắn tin, hệ thống tính cước thời gian thực, hệ thống IMS, các thiết bị truyền dẫn 10Gbps và 100Gbps... thử nghiệm thành công mạng 5G, một số nền tảng, giải pháp mới cho dân sự như IoT Platform, AI Camera, bộ điều khiển ắc-quy lithium, nguồn thông minh. 

Từ đó, Viettel bước đầu hình thành các hệ sinh thái, các nền tảng dùng chung lai ghép giữa quân sự và dân sự áp dụng những thành tựu mới nhất của công nghệ 4.0. 

Định hướng của Viettel thời gian tới nhanh chóng phát triển làm chủ cả về phần cứng, phần mềm các hệ sinh thái số quan trọng của xã hội. Đây được coi là một trong những điểm then chốt quyết định tiến độ của sứ mệnh tiên phong, chủ lực kiến tạo xã hội số của Viettel.

7. Câu chuyện chuyển đổi số quốc gia, xây dựng xã hội số phải được phát triển từ nền tảng hạ tầng số. Việc Viettel nghiên cứu và thử nghiệm thiết bị mạng 5G có phải để thúc đẩy các dịch vụ số của Viettel?

Đích đến của Viettel không chỉ là hạ tầng viễn thông mà là một hạ tầng hiện đại, thông minh phục vụ đất nước. Hạ tầng viễn thông chỉ là những bước khởi đầu, là hạ tầng chuyển đổi số quốc gia.

Và điều lớn hơn cả đó chính là sự tự chủ của quốc gia về công nghệ, sự đảm bảo an ninh mạng, an ninh thông tin của quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực quốc phòng – an ninh.

Trọng trách này đòi hỏi nỗ lực rất lớn của Viettel.

8. Vậy là 5G không chỉ có vai trò rất lớn trong cuộc sống dân sinh mà còn có tác động lớn đến lĩnh vực quốc phòng, an ninh, có phải như vậy không, thưa ông?

Câu chuyện Viettel phát triển nghiên cứu sản xuất thiết bị 5G cần được nhìn nhận trên hai góc độ.  

Thứ nhất, trên khía cạnh kinh doanh, nhiều nghiên cứu khác nhau đều cho thấy xu hướng phát triển mạnh của thị trường 5G cho quốc phòng toàn cầu. Có đánh giá cho rằng thị trường này sẽ đạt giá trị gần 9 tỷ USD trong 5 năm tới với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 48,50% trong giai đoạn 2022 - 2027.

Chúng ta đã biết 5G được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Trong lĩnh vực quốc phòng, 5G ​sẽ giúp nâng cao chất lượng các hệ thống trinh sát, tình báo và giám sát và xử lý, các hệ thống hậu cần để tăng hiệu quả và cho phép các phương pháp kiểm soát và chỉ huy mới. 

Bên cạnh đó xu hướng áp dụng rộng rãi các trang bị kĩ thuật, robot tự động trong lĩnh vực quốc phòng là một trong những yếu tố chính thúc đẩy tăng trưởng thị trường. Việc sử dụng các công nghệ hiện đại như IoT, cho phép kết nối nhiều thiết bị ở tốc độ cao cũng là những yếu tố đang thúc đẩy đà tăng trưởng của 5G. 

Đó là các yếu tố cho thấy thị trường 5G trong lĩnh vực hạ tầng có nhiều triển vọng tích cực.

Thứ hai, trên khía cạnh phát triển công nghệ cao, bảo đảm các loại trang bị kỹ thuật là yêu cầu tối quan trọng trong xây dựng lực lượng quân đội của bất cứ quốc gia nào. Các nước trên thế giới đều có xu hướng phát triển công nghiệp quốc phòng hiện đại, bảo đảm cho lực lượng vũ trang có trang bị kỹ thuật hiện đại, có sức mạnh chiến đấu cao nhằm ứng phó hiệu quả với chiến tranh công nghệ cao.

9. Những điều mà ông vừa chia sẻ cho thấy dường như Viettel đang xác lập vị thế của mình với vai trò dẫn dắt, thúc đẩy trong lĩnh vực công nghệ cao như đã làm với lĩnh vực viễn thông? 

Chúng tôi xác định sứ mệnh của mình là tiên phong, chủ lực trong cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Xây dựng nền kinh tế số, kiến tạo xã hội số ở Việt Nam là một cam kết của Viettel với Chính phủ và khách hàng. Cũng như vậy, việc Viettel duy trì vai trò dẫn dắt trong phát triển công nghiệp công nghệ cao vừa là khát vọng, nhu cầu nội tại của Viettel vừa là yêu cầu của đất nước đối với Viettel.

Xin cảm ơn ông.